١٢٢ ) - اشتباهات رایج پزشکی بین مردم

بسیاری از مردم عادت دارند توصیه‌های پزشکان را در خصوص مصرف داروها نادیده بگیرند؛ مثلاً یک دارو را برای مدت زمان کوتاه‌‌تر و یا طولانی‌تر از حد توصیه شده مصرف می‌کنند و این یکی از رایج‌ترین اشتباهات متداول در میان بیماران است. حدود ۳۰-۵۰ درصد از بیماران داروهای خود را طبق دستورات پزشک‌شان مصرف نمی‌کنند، به همین دلیل تعداد دفعات مراجعه آنها به پزشک بیشتر می‌شود و دیرتر بهبودی می‌یابند.این نوع اشتباهات متداول فهرست بلند بالایی دارد. هر ساله حدود صد هزار نفر در آمریکا تحت تأثیر این اشتباهات متحمل آسیب‌های جدی می‌شوند. آنها در اثر بی‌توجهی به سفارشات پزشک به خودشان آسیب می‌رسانند. مطمئن‌ترین و البته تنها راه پیشگیری از ایجاد چنین اشتباهاتی این است که عضو فعال مراقبت از سلامت خود باشید؛ یعنی اینکه در تمام تصمیم‌گیری‌های مربوط به مراقبت از سلامت خود سهمی داشته باشید. شما در این باره می‌توانید کارهای زیادی انجام دهید و در بهبود کیفیت سلامت خود نقش مهمی ایفا کنید.

به موارد زیر توجه کنید:

۱- برخی از مردم به پزشک‌شان در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنند، نمی‌گویند. آنها بسیاری از مکمل‌ها و داروهای گیاهی را که هر روز مصرف می‌کنند، از قلم می‌اندازند. این اتفاق بسیار ساده می‌افتد. اگر با ورود به مطب و ملاقات با دکتر فراموش می‌کنید به او راجع به تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، بگویید، بهتر است قبلاً روی کاغذ تمام این موارد را یادداشت کنید. مصرف برخی داروها و مکمل‌ها با هم باعث ایجاد تداخل دارویی و برخی مشکلات حاد می‌شود. در ضمن اطلاع پزشک از آنچه که مصرف می‌کنید به او کمک می‌کند تا داروی مؤثرتری را برای شما تجویز کند.

 ۲- در مورد آلرژی‌ها و انواع حساسیت‌هایی که دارند، به پزشک‌‌شان نمی‌گویند. حساسیت به برخی داروها و واکنش‌های حساسیتی ممکن است در دفعات اول خطرساز نباشد، ولی با گذشت زمان شدت می‌یابند. بهتر است اگر به دارویی حساسیت دارید، آن را بشناسید و در دفعات بعدی که به پزشک مراجعه می‌کنید، موضوع را با او نیز در میان بگذارید.

۳- قبل از ترک مطب دکتر، نگاهی به نسخه‌ای که برای‌‌شان پیچیده است، نمی‌اندازند. اگر توانایی خواندن خط پزشک را ندارید، از او بخواهید تا نام دارویی را که نوشته است به شما بگوید و راهنمایی‌های لازم را یک‌بار دیگر به صورت شفاهی تکرار کند. قبل از ترک مطب نسبت به داروها و شرایط استفاده از آنها، آگاهی خود را افزایش دهید. اگر سوال بیشتری به ذهن‌تان خطور کرد، بدون هیچ خجالتی از پزشک و داروخانه بپرسید.

۴- قبل از ترک داروخانه، به توضیحات و راهنمایی‌هایی که به صورت برچسب روی داروها هستند، توجهی نمی‌کنند. این برچسب‌های دارویی گاه به سختی فهمیده می‌شوند. مثلاً وقتی که قید می‌‌شود، روزی، ممکن است این سوال پیش آید که در شب یا روز مصرف شود؟ یا اینکه آیا این دارو را باید فقط در طول روز چهار بار مصرف کرد یا اینکه شبانه‌روز چهار بار؟

۵- در مورد علائم و نشانه‌های بیماری که ممکن است داشته باشند، حقیقت را به پزشک نمی‌گویند. پزشکان می‌گویند ناامیدکننده‌ترین بخش در رابطه پزشک و بیمار این است که آنها حقیقت را در مورد علائم بیماری، عادات روزمره‌، داروها و ورزش کردن خود به پزشک‌شان نمی‌گویند. مثلاً سیگار کشیدن باعث افزایش احتمال لخته شدن خون در خانم‌ها می‌شود و آنها با مراجعه به مطب پزشک‌ این موضوع را از او پنهان می‌کنند.

۶- بیشتر افراد به علائم و نشانه‌هایی که خبر از وضعیت اورژانسی می‌دهند نیز بی‌توجهی می‌کنند. گاهی اوقات تشخیص برخی از دردها سخت است؛ مثلاً به سختی می‌توان دل درد در اثر پرخوری را از دل دردی که نشان‌دهنده یک وضعیت بحرانی است، تشخیص داد. اگر به نظرتان وضعیت چندان جدی نیست، می‌توانید به مرکز فوریت‌های پزشکی زنگ بزنید و از پرسنل پزشکی کمک و راهنمایی بگیرید. خونریزی شدید، تاربینی، استفراغ مداوم از شرایط اضطراری هستند و باید به پزشک مراجعه شود.

۷- مردم هیچ‌گاه قلم و کاغذ به مطب دکتر نمی‌برند و آموزش‌های لازم و اطلاعات مورد نیاز را یادداشت نمی‌کنند. قبل از آنکه مطب پزشک را ترک کنید، باید مطمئن باشید که تمام موارد مورد نیاز را به درستی درک کرده‌اید و اگر فکر می‌کنید که دچار فراموشی می‌شوید، از آنها یادداشت برداری کنید.

 ۸- تست‌ها و آزمایش‌هایی را که قبلاً انجام داده‌اند، جمع‌آوری نکرده و آنها را در جایی نگه‌داری نمی‌کنند. اگر می‌خواهید پزشک خود را عوض کنید یا به یک متخصص دیگر مراجعه کنید، بهتر است تمام آزمایش‌هایی را که قبلاً انجام داده‌اید، به همراه داشته باشید و برای چنین مواقعی بهترین کار نگهداری آنهاست.

۹- به طور مرتب کلسترول، فشار خون، قندخون، پاپ‌اسمیر و ماموگرافی را انجام نمی‌دهند. انجام برخی آزمایش‌ها به طور مرتب بسیار لازم و ضروری است. مثلاً اگر به فشار خون بالا و کلسترول دچار هستید، باید وضعیت خود را مرتباً چک کنید. در مورد خانم‌ها تست‌های پاپ اسمیر و ماموگرافی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. شناسایی و تشخیص بیماری‌های جدی در مراحل اولیه از طریق همین تست‌ها و آزمایش‌ها کمک زیادی به مهار بیماری و درمان آن می‌‌کند.

۱۰- نسبت به واکسن آنفلوانزا بی‌اهمیت هستند. یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا، به خصوص در کودکان و افراد مسن، تزریق واکسن آنفلوانزا است. در حال حاضر مردم در بسیاری از نقاط دنیا به واکسن آنفلوانزا بی‌توجه هستند و یا اینکه ترجیح می‌دهند به آن دچار شوند، ولی واکسن نزنند.

۱۱- از کرم‌های ضدآفتاب به درستی استفاده نمی‌کنند. کرم‌های ضدآفتاب باید SPF 30 یا بالاتر داشته و در ضمن حاوی UVA باشند. حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا کرم‌های ضدآفتاب به طور کامل جذب پوست شود؛ بنابراین حدود ۳۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید، کرم را روی پوست‌تان بمالید و هر دو ساعت یکبار آن را تجدید کنید.

۱۲- نسبت به عفونت‌های مهبلی بی‌توجهند. حدود دو‌سوم از خانم‌هایی که به عفونت ادراری دچار هستند، شرایط جدی دارند و نیازمند درمان سریع هستند. عدم درمان بموقع می‌تواند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشد. اگر برای نخستین بار دچار خارش و عفونت مهبلی شده‌اید، سعی نکنید آن را به صورت خود درمانی برطرف کنید. حتماً سری به پزشک بزنید و از او کمک بگیرید.

۱۳- از تمام افرادی که با آنها ارتباط نزدیک دارند، نمی‌‌خواهند به طور مرتب دست‌های‌شان را بشویند. شستن دست‌ها اهمیت زیادی در پیشگیری از شیوع بیماری‌ها دارد. اگر اینکار به صورت مرتب انجام نشود، بیماری‌ها بیشتر و بیشتر در میان مردم رواج می‌یابد. پس هم خودتان و هم نزدیکان‌تان باید هر روز به طور مرتب دست‌های‌تان را با آب و صابون بشویید.

۱۴- از پزشک خود در مورد مراحل درمانی بعد از مرخصی از بیمارستان، سوالی نمی‌پرسند. وقتی که از بیمارستان مرخص می‌شوید و به خانه باز می‌گردید، باید نسبت به داروهایی که مصرف می‌کنید، مطلع باشید. برخی از داروها علائمی در شما ایجاد می‌کنند؛ مثلاً باعث سرگیجه و خواب آلودگی می‌شوند، باید با این موارد نیز آشنا باشید.

ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﮑﻨﻴﺪ ﺍﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﮐﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ

ﭘﺰﺷﮑﻲﺗﺎﻥ ﺍﺳﺖ . ﺍﻳﻦ ﭘﺰﺷﮏ، ﺭﻭﺍﻥ ﻣﺎﺳﺖ . 5 ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻋﺠﻴﺐ ﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻭﺭﺗﺎﻥ ﺷﻮﺩ :

-1 ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﯾﺪ؟ﺑﺨﻨﺪﯾﺪ .

.2 ﺑﺪﻧﺘﺎﻥ ﺯﺧﻢ ﺍﺳﺖ؟ﺧﻮﺵ ﺍﺧﻼﻕ ﺑﺎﺷﯿﺪ .

.3 ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﺪ؟ ﺧﻮﺵﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ !

ﮐﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ . ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻧﺸﺎﻥ

ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺴﺖﻫﺎﻱ ﺧﻮﺵﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺮﻩ ﺧﻮﺑﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ 55 ﺩﺭﺻﺪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﮐﻪ

ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺷﮑﺴﺖ ﻭ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪﻱ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮ ﻣﺮﮒ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﻗﻠﺒﻲ ﻭ

ﻋﺮﻭﻗﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻌﻲ ﮐﻨﻴﺪ ﺩﺭ

ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﺱﮔﺰﺍﺭﺷﺎﻥ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪﺩﻭﺳﺘﺎﻥ، ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻭ ... ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻴﺪ .

ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻌﻲ ﮐﻨﻴﺪ ﺍﺯ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻲ ﻭ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺳﺖ

ﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﻳﺪ، ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﮐﻨﻴﺪ . ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺣﺲ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﻱ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ

ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ .

.4 ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻨﺎﺳﺐﺍﻧﺪﺍﻣﻴﺪ؟ ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎﺯﻱ ﮐﻨﯿﺪ .

.5 ﮐﺎﺭﺗﺎﻥ ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺳﺖ؟ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮔﻮﺵ ﮐﻨﯿﺪ ...

بسیاری از آداب و بایدها و نبایدهای دینی ما گذشته از حلال و حرام و مستحب و مکروه بودن،دارای فایده‌ها و یا آسیب‌هایی از نظر علمی می‌باشند که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنم

چشم چرانی

نگاه‌های آلوده که در عرف ما از آن به «چشم چرانی» تعبیر می‌شود منشاء انحرافات مختلف جنسی می باشد. از این رو، برای پاکسازی دل،باید ابتدا دیده را از آلاینده‌ها زدود و در همین راستا می‌باشد که،قرآن کریم پیش از دعوت به عفت جنسی، به عفیف ساختن نگاه سفارش می کند و می فرماید: قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم… و قل للمؤمنات یغض من ابصارهن و یحفظن فروجهن…؛به مردان با ایمان بگو،عفت چشم و عفت جنسی را رعایت کنند… و به زنان با ایمان بگو عفت چشم و عفت جنسی را رعایت کنند….(سوره نور، ایه31 و32)

از پیامبر(ص) روایت شده است:«النظر مهم مسموم من سهام ابلیس؛ چشم دوختن (به نا محرم) تیر زهرآگینی از تیرهای شیطان است».(بحارالانوار،ج104،ص 38، چاپ بیروت)

چشم چرانی در نتیجه محرومیت‌های جنسی، محیط نا مساعد و ضعف اراده و… به وجود می‌اید،عصب «لی بیدو» که در اعصاب چشم متمرکز است،با اعصاب جنسی متصل و مرتبط می‌باشد و از این روست که شخص با چشم چرانی لذت می برد.

آسیب‌های چشم چرانی:چشم چرانی سبب درشتی چشم، ضعف اعصاب و روان، بی‌خوابی،کم خوابی،بی اشتهایی،خیال پردازی واهی، تشویش ذهن و اغتششات و بیماری‌هایی از این دست می‌گردد.(مسائل درمانی و طب درمانی، عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،1374 ش،ج3، ص 258)

این رفتار ناپسند که بیشتر از مردها سر می‌زند،باعث بروز «سادیسم» در آنها می‌گردد و در زنها که بیشتر ناشی از خودنمایی است،بیماری «ماژوشیسم» را به وجود می‌آورد.(همان)

قاعده اعتدال در غذا خوردن

انسانها آفریده شده اند که به آنها عشق ورزیده شود

و اشیاء ساخته شده اند که مورد استفاده قرار بگیرند...

دلیل آشفتگی های دنیااین است که: به اشیاء عشق ورزیده می شود و انسانها مورد استفاده قرارمیگیرند.

(نلسون ماندلا)

در اسلام،دستورات زیادی در مورد خوردن نمک،به عنوان یک پیش غذا،وارد شده است. حضرت علی(ع) می‌فرمایند:«با نمک خوردن در اول غذا،خوردن را شروع کنید که اگر مردم بدانند چه خاصیتی در نمک است، هر اینه بر تریاق [بهترین دوای مؤثر] تجربه شده،آن را بر می‌گزینند».

امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند:«رسول خدا(ص) به علی(ع) فرمود:ای علی،غذا را با نمک آغاز کن وبا آن به پایان رسان که هر کس چنین کند،از 72 نوع از انواع بلا در امان است که از آن جمله جنون و جذام و پیسی می‌باشد.و همچنین از ایشان روایت شده است:

«هر کس در اول و آخر غذا نمک بخورد، لکه های سیاه و سفید صورتش برطرف خواهد شد».در روایتی از پیامبر(ص) دردهای گلو،دندانها و دردهای شکم از جمله بیماری‌هایی دانسته شده‌اند که خوردن نمک از بروز آن جلوگیری می‌کند.

نمک از دریچه علم: نمک به دلیل داشتن «اسید» بهترین داروی ضد عفونی کننده است؛ چرا که هیچ نوع میکروبی نمی‌تواند در نمک رشد و نمو یا زندگی کند.

«دکتر تومانیانس» در کتاب خود به نام «Hygienic ruler in Islam» فایده‌های استعمال نمک را در پیش از غذا این گونه بر می‌شمارد:

1.بنابر یافته‌های علوم پزشکی،دهان محل تجمع انواع میکروبها می‌باشد که در اثر استعمال نمک در پیش از غذا، آنها بر طرف می‌گردند.

2.آب دهان (بزاق) از چشمه‌هایی به نام غدد بزاقی جاری می‌باشند که هرچه با غذا مخلوط شوند،غذا زودتر از گلو پایین می‌رود و زودتر هضم می‌شود.ورود نمک در دهان،غده‌های اطراف دهان را تحریک و به ترشح آنها سرعت می‌بخشد.از این رو،غذا را زودتر هضم و برای فرو بردن حاضر می‌سازد.

3.زمانی که نمک وارد معده خالی از غذا می‌گردد، غده معده را تحریک می‌کند و ترشحات زیادتری به وجود می‌آورد.پس «اسفیورت» نمک سبب زود فرو بردن و زود هضم شدن غذا می‌گردد.

4.از آنجا که نمک پیش از غذا تحریک کننده غده‌های هاضمه است،در اثر تحریک آنها،انسان میل به غذا خوردن می‌یابد،بنابراین،نمک سبب زیاد شدن اشتها می‌گردد.

5.چنانچه مواد شیمیایی،بیش از اندازه معمول در معده ترشح شود، موجب سوء هاضمه می‌گردد و نمک پیش از غذا،به دلیل دارا بودن اثر اسیدی،آن را خنثی و بی‌اثر می نماید و سوء هاضمه را برطرف می کند.

6.در بدن و خون و ساختمان جسم مقدار معینی نمک وجود دارد که اگر این مقدار کاهش یابد،موجب امراض مختلفی در اعضاء بدن می‌گردد،اما وقتی نمک پیش از غذا وارد معده گردد،مقدار مورد نیاز را برای کمبود خود نگه می‌دارد و در حقیقت،مقدار از دست رفته را جبران می‌سازد.

7.بدن انسان به منظور برطرف کردن نمک،به آب نیاز دارد و استعمال نمک، بیش از غذا،آدمی را به نوشیدن آب مجبور می سازد و این،خود،سبب افزایش«ادرار» و شستشوی کلیه و مثانه می‌شود.

8.در اثر نمک خوردن،مقداری از آب بدن از روزنه‌های پوست بیرون می‌اید و به این ترتیب، سوارخ‌های تنفسی پوستی،پاک و پاکیزه می‌گردند.

وضو و غسل

علاوه بر عبادی و معنوی وضو و غسل،این دو فریضه،از جنبه‌های بهداشتی و علمی مختلفی نیز برخوردارند که نه تنها امروزه بسیاری از صاحب نظران و پزشکان آن را ثابت نموده‌اند،بلکه حتی در برخی روایات هم این جنبه‌ها یادآوری گردیده و مورد توجه واقع شده است.از جمله امام رضا(ع) نقل شده است که در مورد وضو فرموده‌اند:«و}وضو{ برای این است که بنده در مقابل پروردگار خود پاکیزه باشد و قابل مذاکره و مکالمه گردد و اطاعت امر مولی نموده،از کثافات و نجاسات پاک گردد، کسالت تن او برطرف شود ـ و خواب از چشم او بیرون رود؛تا این معارف به پاکی قلب او در مقابل عظمت خالق منتهی شود ـ و سبب وجوب شستن صورت و دستها و مسح سر و پا آن است که این اعضا در نماز بیشتر به کار می‌اید؛زیرا نماز گزار با صورت سجده و خضوع می کند و با دست خود حاجات خویش را عرضه می دارد و با سر خویش جهت قبله را حفظ می‌نماید و با پاهایش قیام و قعود نماز را انجام می دهد».

حکمت‌های وضو در بیان اندیشمندان

1. دست و صورت که بیشتر در معرض میکروب‌های مختلف هستند،باید هر روز،چند مرتبه با عنوان وضو شسته شود ، به طوری که آب به پوست برسد و چربی و کثیفی هایش را برطرف سازد.اعضای غیر از وضو (که زیر لباس است) کمتر در معرض کثیفی و آلودگی های محیطی قرار دارد.(فلسفه احکام،ص 188)

2.تا مدت‌ها پیش گمان می‌کردند ورود میکروب به داخل بدن،منحصر به سوراخ‌های بدن (مثل دهان) می‌باشد،ولی اخیراً ثابت شده که ممکن است میکروب از سطح پوست نیز وارد بدن گردد و از آنجایی که دست و صورت، بیشتر در معرض آلودگی‌ها قرار می‌گیرد،دستور داده شده است که به مسح پا و سر به هنگام وضو شسته شود اکتفا گردیده است؛تا موجب سختی نشود.(همان)

3.احکام وضو این است که پیش از انجام آن،هر چیزی را که مانع از رسیدن آب به محل مسح سر و پا می‌شود،برطرف نماییم،به این،ترتیب،نظافت محل سر و پا نیز تحقق می‌یابد و این خود،یک نکته بهداشتی است.

4.ماساژ دادن به روش‌های مختلف فایده‌های فراوانی برای بدن دارد که وضو نیز همان خاصیت ماساژ را دارا می باشد؛زیرا وقتی آب سرد به سطح اعضای وضو، رسید و محل آن سرد گردید،برای حفظ درجه حرارت طبیعی بدن و جبران حرارت از دست رفته اعضای وضو، دستگاه گردش خون به فعالیت سریع مشغول می شود تا درجه حرارت بدن متعادل شود وبه این ترتیب نشاط و سلامتی و تعدیل در دستگاه گردش خون که مهمترین عنصر بدن است به وجود می اید و بهداشت بدن را تأمین می‌سازد. (همان،ص 190)

5.در مورد نوع آب وضو (سرد بودن، پاک و مطلق بودن) و استنشاق (آب در بینی کردن) مضمضمه (آب در دهان کردن) و مسواک قبل از وضو نیز،به مطالب بهداشتی جالبی در روایات و سخنان پزشکان اشاره شده است.(فلسفه احکام،ص 2 ـ 241 و 246)

غسل

فریضه غسل کردن، نه تنها یکی از واجبات دینی و از لحاظ عبادی بسیار مورد توجه می باشد، بلکه از نظر بهداشتی و علمی هم دارای امتیازات و فایده‌های زیادی می باشد،به عبارت دیگر، غسل نه تنها به روح آدمی طراوت و نشاط می بخشد و یک نورانیت معنوی ویژه‌ای در شخص ایجاد می کند،بلکه در سلامت جسم اثرات شایانی می‌گذارد.در احکام اسلامی غسل‌های مختلفی وجود دارد که هر یک می‌تواند در راستای فلسفه و علت‌های خاصی مستحب یا واجب شده باشند. به عنوان نمونه،یکی از علت‌هایی که سبب شده است غسل کردن در روز جمعه مستحب شود، این می باشد که معمولا در این روز اجتماعات زیادی از جمله نماز جمعه برپا می‌گردد و مردم دور و نزدیک در یک جا و در کنار هم گرد می‌ایند.بنابراین،شستشوی بدن به بهانه غسل،بهداشت و پاکیزگی جسم و محیط را تأمین و از طرفی با از بین بردن بوی عرق و… انس میان افراد را بیشتر می‌کند.(فلسفه احکام (اهتمام)، ص 209)

برخی پزشکان در مورد فایده های غسل جنابت چنین گفته اند:

1.سبب نشاط بخشی به بدن و ورزیده شدن آن از راه تحریک پایانه‌های عصبی موجود در پوست می‌گردد.

2.باعث احتقان خون در پوست و دستگاه تناسلی و دفع خون‌های جمع شده در این قسمت‌ها به سایر بخش‌های بدن،به ویژه،قلب و مغز می‌گردد.

3. تأمین سلامتی پوست به آدمی کمک می‌کند تا وظایف مختلف خود را که مهمترین آنها انتقال احساسات و تنظیم دمای بدن و حفظ سلامتی می باشد،بهتر انجام دهد.

4.در حقیقت غسل یک فعالیت عضلانی است که با ورزش ارادی بدن، نشاط قلب و حس جریان یافتن خون در بدن را در پی دارد.

5.همچنین سلول‌های مرده، مواد چربی زائد و گرد و غبار و دیگر آلودگی‌ها را از سطح پوست می‌زداید.(پژوهشی در اعجاز علمی قرآن،ج2،ص 358)

.در روایتی آمده است:«در زمان جنابت، منی از تمام بدن بیرون می اید و به همین جهت لازم است، تمام بدن شسته شود».(بحار الانوار، ج81 ص21) دانشمندان، امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که خارج شدن منی از بدن آدمی،مانند بول و سایر زواید، یک عمل موضعی نیست؛زیرا به هنگام خروج آن،اثرش در تمام بدن آشکار می‌شود و همه سلولهای تن،در یک حالت سستی خاصی فرو می‌روند. (تفسیر نمونه،ج 4،ص 284)

7.ترتیب غسل:در مورد ترتیب غسل (سر و گردن، سمت راست و سمت چپ) نیز نکته‌هایی بهداشتی ذکر شده است.به عنوان نمونه گفته شده:زمانی که آدمی با آب سرد به شستن یک عضو می‌پردازد، درجه حرارت آن با دیگر اعضا تفاوت می یابد، در نتیجه،گردش خون به سمت آن شدیدتر می‌گردد و به دنبال آن عمل حیاتی دوران خون شدت می یابد.چنانکه در وضو هم این عمل صورت می گیرد.عمل وضو حتی اگر با آب گرم هم انجام شود،باز این فرایند جریان می‌یابد. (فلسفه احکام،ص 206)

8.پوست انسان دارای تنفس می‌کند و به همین منظور نزدیک به دو میلیون منفذ جلدی بر روی پوست وجود دارد. این منافذ در اثر برخی رسوبات بسته و در نتیجه تنفس پوست کم یا قطع می‌شود. با کمک غسل، این روزنه ها باز و حیات و نشاط به آن بر می گردد.

آنچه گفته شد، تنها برخی فواید غسل و وضو بود که بخشی از آن آثار بهداشتی با شستن ساده بدن هم حاصل می‌گردد. بنابراین،معلوم می‌شود که هدف خداوند از قرار دادن این احکام،تنها ایجاد چنین آثاری نبوده است،بلکه این احکام فلسفه برتری دارند و نباید آنها را در حد یک عمل بهداشتی ساده بدانیم.

قرآن کریم می فرماید: 

«وجعلنا من الماء کل شیء حی» (انبیاء/30) 

هر چیز زنده را از آب آفریدیم.

آب مایه حیات است و برای بسیاری از امراض، دارویی شفابخش است .

به عقیده «سیمون باروخ» آب دارای خواص زیر است :

1- مقوی است 

2- مسکن درد است 

3- نیرو بخش است 

4- مدر است 

5- معرق است 

6- مهوع است 

7- مسهل است 

8- برای نگهداری متابولیسم مفید است . 

9- ضد عفونی کننده است 

10- قاطع تب است 

11- خواب آور است 

12- خاصیت بی حس کردن موضعی دارد .

حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: 

« الماء البارد یطفیء الحراره و یصیب به علی المحموم»4 

آب سرد حرارت بدن را می کاهد و تب را از بین می برد .

در کلام دیگر فرمو ده است: 

« الماء البارد و الماء المغلی ینفع من کل شیء و لایفتر من شیء»5 

آب سرد و آبهای جوشیده هیچگونه ضرری ندارند، بعلاوه دارای منافعی نیزهستند .

اعصاب کوفته است وهمچنین شنا کردن در آب سرد عادت کردن بدن به سرما و یکی از جنبه های شفا بخشی آب، آب تنی و بهتر از آن شناوری است که مقوی اعصاب کوفته است . همچنین شنا کردن در آب سرد موجب عادت کردن بدن به سرما و گرما است .

نوشیدن آب:

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

« لو ان الناس اقلوا من شرب الماء لاستقامت ابدانهم»6 

اگر مردم آب کمتری بیاشامند بدنهای آنها محکم تر و قوی تر می شود.

رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: 

«اذا شربتم الماء فشربوه و لاتشربوه عبا؛فان العب یورِث الکباد»7 

وقتی آب می آشامید آهسته آهسته بیاشامید زیرا آشامیدن آن با سرعت موجب درد و ناراحتی کبد است.

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: 

« ومن اراد لا یوذیه معدته فلا یشرِب بین طعامه ماء حتی یفرِغ و من فعل ذلک رطب بدنه؛ وضعف معدته و لم یأخذالعروق قوه الطعام»8 

هر کس مایل است معده اش او را آزار و اذیتی نرساند بایستی بین غذایش آب نیاشامد تا آنکه از غذا فارغ شود. کسی که در بین غذا آب بیاشامد بدنش مرطوب ومعده اش ضعیف می شود و رگها نیرو و انرژی غذا ها را جذب نمی کنند.

قران مجید می فرماید:

« ویحل لهم الطیبات و یحرم علیهم الخبائث» (اعراف/157)

و برآنان هر طعام پاکیزه را حلال وهر پلید و منفور را حرام می گرداند.

و همچنین می فرماید:

«حرمت علیکم المیته والدم و لحم الخنزیر وما اهل لغیر اللّّه به و المنخنقه و الموقوذه و المتردیه و النطیحه وما اکل السبع إلا ماذکیتم و ما ذ بح علی النصب» (مائده)

برای شما مومنان گوشت مردار و خون و گوشت خوک و آن ذبیحه ای که به نام خدا کشته نشده همه حرامند و نیز حرام است هر حیوانی که به خفه کردن و از بلندی افکندن و یا شاخ زدن بهم می میرند و نیز نیم خورده درندگان جز آنکه قبلا تزکیه (ذبح)کرده باشید ،حرام است و نیز آنرا که برای بتها می کشید.

علم به این نتیجه رسیده که پس از مرگ، میکروبها و باکتریهای روده،به خون و لنف وارد شده و شروع به نمو می نمایند. البته ابتدا باکتریها (هوا خواه وهوانخواه)تولید فساد می کنند ،باکتریها ی هوا خواه بیاض البیضی را تجزیه کرده و تبدیل به عناصر شیمیایی و گازهائی چون اسید کربنیک، هیدروژن، سولفورو آمونیاک و غیره می نمایند. این طبقه باکتریها ذاتا تولید مسمومیت می نمایند، باکتریهای هواخواه از بیرون به روی اجساد موثرند. بعضی از حشرات خصوصا انواع مگسها در کار عفونت اثر مهمی دارند و در فساد آنها کمک می نمایند و گوشت فاسد سخت ترین و خطر ناکترین مسمومیّت را به انسان می دهد این سموم باعث تولید عوارضی از قبیل : التهاب معده و روده،تب زیاد ،ناتوانی شدید ،سرگیجه، التهاع مردمک،پائین افتادن مردمک چشم،ضعف وغش می شود.

خون:

خون غذای انسان نیست، زیرا اگر ترکیبات تشکیل دهنده خون را بررسی کنیم مشاهده خواهیم کرد که نسبت پروتئینهای پلاسما (آلبومین ،گلوبولین،فیبرینوژن) نسبت بسیار اندکی است یعنی 8-6 میلی گرم در هر 100 میلیگرم . اما هموگلوبین که به نسبت زیادی در گلبولهای قرمز وجود دارد خیلی سخت هضم می گردد و معده تحمل آنرا ندارد. از طرفی اگر خون لخته شده باشد ،به دلیل در بر داشتن فیبرین هضم آن به مراتب سخت تر خواهدبود، زیرا آهن موجود در خون آهن آلی است که نسبت به ترکیبات آهن غیر آلی بسیار کند تر و سخت تر جذب روده ها می شود .عقیده بیشتر پزشکان امروز اینست که بیشتر بیماریها به شکل عفونت خونی «پستی سمی» بروز می کند یعنی ابتدا میکروب به خون نفوذ کرده و سپس امراض را تولید می کند در این صورت آیا سزاوار نیست که به عظمت احکام متین اسلام که با دنیای امروزه که همه نوع وسائل برای کشف اسرار وجود دارد ،برابری می نماید، ایمان داشته باشیم.

گوشت خوک:

قرآن مجید می فرماید: 

«انما حرم علیکم المیته و الدم و لحم الخنزیر» (بقره/173)

خداوند مردار و خون و گوشت خوک را بر شما حرام کرده است.

ابتدا در سال 1385میلادی یک نفرانگلیسی بنام «سرجامس یاز» میکروب تریکیین را در گوشت خوک کشف کرد و 25 سال بعد یعنی (1860)یک دکتر و دانشمند آلمانی بنام "فردریک فون زنیکر " زیان تریکین را کشف کرد و ضرر خوردن گوشت خوک را اعلام داشت.

تریکین کرم کوچکی است که طبق بررسیهای علمی در مدت یکماه می تواند تا پانزده هزار تخم گذارده و ممکن است در یک کیلو گوشت خوک تا چهار صد میلیون نوزاد تریکین وجود داشته باشد.

بیماریهایی که در اثر خوردن گوشت خوک بوجود می آید عبارتند از:

کرم کروی خوک، تصلب شرایین، دردهای مفصلی،مسمومیت غذایی و کم خونی. اگر کرم وارد معده و خون شود عوارضی که ایجاد می کند عبارتند از: سرگیجه، ایجاد تبهای دستگاه هاضمه سپس اسهال و مرضی بنام "تریکینوز" تولید می کند که معالجه آن بسیار مشکل است و مریض باید خود را برای مرگ آماده کند .

مرض دیگری که عامل ا یجاد کننده آن «تنیا» یا کرم کدو است و سم آن بوتولیسم نام دارد در گوشت خوک یافت می شود.

خوردن گوشت خوک در امراض روانی و اخلاقی نیز موثر است از جمله امراض ناشی از گوشت خوک بی غیرتی است .

در علوم طبیعی ثابت شده که بشر گوشت هر حیوانی را که زیاد بخورد صفات مشهور همان حیوان در وجودش تقویت می شود.

این درست است که میکروبها با حرارت و برودت زیاد از بین میروند ولی اثر یا خاصیّت طبیعی غذا ها که به سردی یا گرمی معروف شده است از بین نمی رود و این اثرها ست که بزرگترین تأثیرها را در بدن ما دارند پس گوشت خوک را هم تنها با از بین بردن میکروب تریکین نمی توان استفاده نمود زیرا اثر خاصیتی در مواد غذایی گوشت و پیه خوک است که با حرارت و برودت زیاد و یا کم و مساوی هم کشته و نابود نمی شوند.

پس علت کلی حرمت آن اینست که با تقویت و ترقی جسم، مقام انسانیت از جهات مختلف معیوب و زائل می شود و ایمان انسان راضعیف و نابود می کند و شهوات نفسانی و غریزه جنسی را به حد کمال تحریک می نماید.

مشروبات الکلی:

قرآن مجید می فرماید:

« یا ایها الذین آمنو إنما الخمر و المیسر و الأنصاب و الأزلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون ، انما یرید الشیطان أن یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر والمیسر ویصدکم عن ذکرالله وعن الصلوه فهل انتم منتهون » (مائده/90،91)

ای اهل ایمان شراب و قمار و بت پرستی و تیرهای گرو بندی (یکی از رسوم جاهلیت) همه اینها پلید و از عمل شیطان است . البته از آن دوری کنید تا رستگار شوید . همانا شیطان قصد دارد که بوسیله شراب و قمار میان شما عداوت و کینه برانگیزد و شما را از ذکر خدا باز دارد ،پس آیا شما از آن دست بر می دارید ؟

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم): 

«الخمر ام الخبائث»8 

شراب ریشه جنایات و زشتیهاست

مردی از امام پنجم (علیه السلام) علت حرام شدن شراب را سئوال کرد. آن حضرت اینطور فرمودند:

« ان مؤمن الخمر کعاب وثن و یورثها لارتعاش و یهدم مروءته و تحمله علی التجسر علی المحارم ، من سفک الدماء و رکوب الزنا حتی لا یؤمن اذا سکر ان یثبت علی حرمه و هو لا یعقل ذلک ،والخمر لا تزید شاربها الا کل شر.»9

دائم الخمرمانند بت پرستی است شراب برایش رعشه بدن پدید می آورد ، مردانگی و انصاف و مروتش را نابود می کند، شراب است که شراب خوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشان و خون ریزی و زنا می نماید حتی از زنای با محارم ایمن نمی توان بود او پس از مستی این کار را بی توجه انجام می دهد و خلاصه شراب وادار کننده به هر نوع شر و اعمال ضد انسانی است .

آثاروخیمه مشروبات الکلی عبارتند از :

سکته ،فلج،دیوانگی، رعشه ، درد زبان، لب و دندان و همینطور سبب ضیق نفس وخفقان و یرقان می شود. دهلیزهای قلب را منبسط وحلق رامتورم می سازد و باعث گرفتگی صدا می شود. امراض کلیه ای و کبدی و جلدی، امراض عصبی ازقبیل؛ تکان خوردن سر، لرزش دست، لکنت زبان، سستی کمر، بی خوابی، بی ارادگی، بی غیرتی، بی میلی به غذا، فراموشی، بی طاقتی، کم خونی، ضعف استخوان و... از دیگر آثار نوشیدن مشروبات الکلی است.

از نظر اخلاقی:

مسکرات یگانه سرمایه و امتیاز انسان که عقل است از وجود انسانی می برد یعنی قوای اخلاقی انسان عقل و هوش و هر چه از آدمیت در میان چهار دیوار کالبد او یافت می شود می گیرد فقط هیکلی باقی می گذارد: دیوانه، مست، بیچاره، قی آلود، بی اراده، مرتعش و بی شعور.

اینست معجزه بزرگ الکل و اینست معجونی که آدم را حیوان و بدتر از حیوان می سازد.

در حقیقت اگر از تمام جنایتهای جهان آمار بگیریم و منشاء آنها را جستجو کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که منشاء و علت اکثریت آنها نوشیدن الکل بوده است .

حرمت ازدواج با محارم:

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«حرمت علیکم امهاتکم و بناتکم و اخواتکم و عماتکم و بنات الاخ و بنات الاخت و امهاتکم اللواتی ارضعتکم و اخواتکم من الرضاعه.» (نساء/23)

حرام شد بر شما ازدواج با مادر و دختر و خواهر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادران رضاعی و خواهران رضاعی .

آنچه امروز محقق است کثرت بیماریهای وراثتی از قبیل دیابت، ناشنوایی، منگولیسم ،کم خونی و... درمیان ازدواجهای فامیلی می باشد این بیماریها نزد یهودیان به دلیل عدم اختلاط با سایر اقوام بیشتر به چشم می خورد.

دستور ضد عفونی در اسلام:

با توجه به اینکه میکروبها با سرعت فوق العاده ای، محیط های مجاور و افراد را آلوده می سازند اسلام برای مبارزه با انتشاروسرایت آنها، دستورضد عفونی کردن مکانهای پوشیده و سقف دار، مانند اطاقها و امثال آن را داده است، که می توان بخور یا حرمل را یکی از آن دستورها دانست.

امام ششم (علیه السلام) فرمودند: 

«ان الشیطان لعنه الله لیتنکب سبعین دارا ، دون الدار التی هو فیها ، و هو شفاء من سبعین داء اهونه الجذام، فلا تغفلوا عنه»10 

در خانه ای که «حرمل» به طور بخور استعمال شود تا هفتاد خانه اطراف آن میکروبها دور می شوند و بخور دانه «حرمل» شفاءی امراض بسیاری است، که کوچکترین آنها میکروب جذام است، از فوائد سر شار «حرمل» غافل نشوید.

حرمل نام درختی است مانند کنجد که از بخور دانه های آن استفاده می کنند .

سگ

یکی از مسائل بدیهی بین مسلمانان، نجاست سگ و نهی از نگهداری آن در مواقع غیر ضروری در خانه و اجتناب از ظرفی است که آن را لیسیده است. البته خدمات این حیوان به انسانها از نظر اسلام نادیده گرفته نشده ولی به خاطر جنبه های بهداشتی از نگهداری آن در منزل جلوگیری شده، زیرا بوسیله این حیوان امراض بسیاری به انسانها سرایت می کند.

امام ششم (علیه السلام) فرمودند: 

«لا تمسک کلب الصید فی الدار الا ان یکون بینک و بینه باب.» 

سگ شکاری را در خانه نگهداری نکن مگر اینکه بین تو و او درب دیگری باشد.

از جمله بیماریهایی که از سگ به انسان منتقل می شود عبارتند از : 

1- امراض جلدی (جرب وکچلی) 

2- هاری 

3 - کرم کدوی سگ 

4- سرایت سل . 

اسلام دستور می دهد ظرفی را که سگ لیسیده باید خاک مال شود بعد یک مرتبه درآب کر یا جاری، یا دو مرتبه با آب قلیل شسته شود.

یکی از دانشمندان بزرگ این مسئله را که ظرف سگ را باید با خاک تمیز کرد و فقط خاک میکروب آن را از بین می برد، آزمایش و بررسی کرد، که شرح این تجربه و کشف آن در یکی از مجلّات فرانسوی بنام «لوشاسورفرانسه» که درشهر "سنت ایتن" چاپ می شود، درج گردیده است.

رنگ سبز

قرآن در آنجا که به توصیف اهل بهشت پرداخته، بارها از رنگ سبز سخن به میان آورده است جایی که ساکنانش در آرامش روحی، امنیت، وجد، سرور و در نعمت به سر می برند. خداوند در سوره های مختلف می فرماید:

«متکئین علی زخرف خضر و عبقری حسان» (رحمن/76)

در حالیکه بهشتیان با حوریان بر زخرف سبز و بساط زیبا تکیه زده اند.

«علیهم ثیاب سندس خضر و ستبرق و حلو أساور من فضه و سقاهم ربهم شرابا طهورا» (انسان/21)

بر بالای سر بهشتیان دیبای سبز و حریر استبرق و بر دستهایشان دستبند نقره فام و خدایشان شرابی پاک و گوارا بنوشاند.

«یلبسون ثیابا خضرا من سندس واستبرق» (کهف/31)

و لباسهای سبز حریر و دیبا پوشند.

رنگها می توانند تأثیر عمیقی بر تصمیم ها و دیدگاههای ما بوجود آورند. رنگها می توانند احساس گرما یا سرما، شادی و اندوه در انسان بوجود آورند و بر شخصیت و دیدگاه او نسبت به زندگی تأثیر بگذارند.

به دلیل تأثیر رنگها هم اکنون رنگ آمیزی دیوارهای بیمارستان، رنگ لباس پزشکان و پرستاران را در اتاقهای جراحی رنگ سبز قرار داده اند.

جالب اینجاست که از وقتی رنگ پل"بلاک فرایر"لندن را که آن را پل انتحار لقب داده اند از تیره به سبز تغییر داده اند آمار خودکشیها به میزان قابل توجهی پایین آمده است.

رنگ سبز برای چشمها خوشایند است و آرامش بخش، زیرا از طول موج متوسطی برخوردار می باشد، نه مانند طول موج رنگ قرمز بلند است و نه مثل طول موج رنگ آبی کوتاه.

بهداشت دندان :

منفعت هایی که برای جویدن غذا بیان شده مربوط به دندانهای زیبا، محکم و سالم است. دندانهای کثیف و چر کین و پوسیده علاوه بر آنکه قدرت نرم کردن غذا را ندارند، خود ماده چرکی خطر ناکی است که باعث امراض دیگری خواهد بود .

از بیماریهای دندان می توان به این موارد اشاره کرد:

1- سنگ دندان 

2- کرم خوردگی (که عوامل مختلفی دارد)

3- پیوره(که مربوط به لثه هاست)

با توجه به اینکه عامل مهم این امراض عدم نظافت دندان با مسواک و خلال است مقررات اسلام در این قسمت بسیار جالب است .

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: 

« تخللوا فانمامن النظافه، والنظافه من الایمان والایمان مع صاحبه فی الجنه»11 

دندانهای خود را خلال کنید زیرا خلال کردن جزء نظافت است و نظافت از ایمان است و شخص با ایمان داخل بهشت می شود.

امام حسین (علیه السلام) چنین می فرماید: 

« کان امیرالمؤمنین یأمرنا، اذا تخللنا ان لا نشرب الماء حتی نمضمض ثلاثا»12 

پدر ما به ما دستور می داد بعد از خلال دندانها، سه مرتبه آب را در دهان بگردانیم و بریزیم ( مضمضه کنیم ) پس آب بیاشامیم.

اسلام تا به این اندازه در بهداشت و نظافت دقت نموده که دستور می دهد نباید ریزه هایی که در لابلای دندانها مانده به همراه آب خورده شود، چون آنها در اثر ماندن در محیط گرم و مرطوب دهان ممکن است توأم با بیماری و میکروبهایی شده باشند و به وسیله آشامیدن آب داخل جهاز هاضمه گردند و موجب بیماری شوند.

پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: 

«ان من حق الضیف ان یعد له خلالا»13 

یکی از حقوقی که مهمان بر گردن میزبان دارد اینست که میزبان برای او چوب خلال را در وقت غذا خوردن آماده کند.

اسلام اجازه نداده با هر چیز یا با هر چوبی خلال کنیم. در یک روایت آمده که خلال کردن با هر چیزی موجب فقر است.

امام هشتم (علیه السلام) می فرمایند: 

«لاتخللو ا بعود الرمان و لا بقضیب الریحان فانهما یحر کان عرق الجذام»14 

با چوب انار و شاخه های ریحان خلال نکنید زیرا این هر دو سبب تحریک رگ جذام اند.

پیشوایان بزرگ اسلام درمورد مسواک کردن اهمیت زیادی داده اند. از جمله اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«لولا ان اشق علی امتی لامرتهم بالسواک مع کل صلوه»15 

اگر برای مردم دشوار نبود در هر نماز،مسواک کردن را واجب می کردم.

و نیز آن حضرت فرمودند: 

«رکعتین بسواک احب الی الله عزوجل من سبعین رکعه بغیر سواک»16 

دو رکعت نماز که بعد از شستن و مسواک نمودن دندان خوانده شود، از هفتاد رکعت بدون مسواک بهتر است.

و امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: 

«فی السواک اثنتی عشره خصله هو من السنه و مطهره للفم و مجلاه البصر و یرضی الرحمن و یبیض الاسنان و یذهب بالحفر و یشد اللثه و یشتهی الطعام و یذهب بالبلغم و یزید فی الحفظ و یضاعف الحسنات و تفرح به الملائکه»17

برای مسواک نمودن دوازده فایده است : مسواک کردن پیروی از سنت پیامبر است، دهان را پاک می نماید، سبب ازدیاد نور چشم است، باعث خشنودی خداست ، باعث سفیدی و زیبایی دندان است، از کرم خوردگی دندان جلوگیری می کند، لثه ها را محکم می کند، اشتها را زیاد می کند، بلغم را از بین می برد، حافظه را تقویت می کند، حسنات انسان را در پیشگاه خداوند زیاد می کند، فرشتگان نیز خرسند می شوند.

مسواک را از جانب گوشت دندان بطرف تاج آن ببرید یعنی جهت و امتداد کشیدن مسواک در دندانهای زیرین از پایین به بالا و در دندانهای زبرین از بالا به پائین خواهد بود عکس این حرکت خطر ناک است چه خورده های غذا در بن دندانها می ماند و سبب عفونت می شود. مسواک را باید چند بار از جلو دندانها به عقب و به عکس از عقب دهان به جلو کشید به طوری که تمام دندانها مسواک کشیده شود و آن سطحی که به سوی دهان است نیز باید مسواک کشید.

پیامبر اسلام (صلی الله و علیه وآله و سلم) در هزار و چندی قبل، این حقیقت مسلّم را بیان فرمودند: 

«استاکو عرضا و لا تستاکوا طولا»18 

دندانها رااز طرف عرض (عمودی)مسواک نمائید نه از جهت طول(افقی).

مسواک باید نرم و خوشبو و ضمناً با استقامت و بادوام باشد. در کشورهای متمدن انواع و اقسام مسواک ساخته شده اما اسلام چوب مسواک بهترین را به عنوان بهترین مسواکها معرفی می کند یعنی مسواکی کاملاً طبیعی که مزایای یک مسواک خوب را دارد.

عن الرضا (علیه السلام) : 

«ان اجود ما استکت به لیف الاراک فانه یجلو الانسان ویصلیب النکهه و یشد اللثه و یسمنها و هو نافع من الحفر اذا کان باعتدال»19 

بهترین چوبهای مسواک چوب درخت اراک است زیرا این چوب دندانها را جلا می دهد و دهان را خوشبو می کند و لثه ها را محکم کرده و نیز از کرم خوردگی جلوگیری می نماید و این فواید در صورتی است که مسواک کردن بااعتدال و میانه روی همراه باشد. (درخت اراک در سرزمین حجاز می روید و چوبهایی که حاجیان بنام مسواک می آورند همان چوبهای اراک است)

همانطوری که در کارهاباید اعتدال را مراعات کنیم، مسواک کردن هم همینطور است. زیاده روی در مسواک و دائماً مزاحم لثه و دندان شدن کار صحیحی نیست.

امام هشتم (علیه السلام) فرمودند:

«الاکثار منه یرق الاسنان و یزعزعها و یضعف اصولها»20 

زیاده روی در مسواک کردن باعث صدمه مینای دندان و سست شدن ریشه های آن است.

خوردن چیزهای شیرین و چسبنده، دشمنی فوق العاده با مینای دندان دارد زیرا دندان دارای حفره هایی است و ماندن شیرینی در لابلای آنها سبب پوسیدگی دندان می شود ولی از آنجا که مواد قندی یکی از مواد لازم برای بدن ماست باید تدبیری بکار برد تا هم ازشیرینی استفاده نمائیم و هم دندان فاسد نشود.

امام هشتم (علیه السلام) در این زمینه می فرمایند: 

«من اراد لایفسد اسنانه فلا یأکل حلوا إلا بعد کسره خبز»21 

هر کس مایل است دندانهایش سالم بماند شیرینی را بعد از خوردن مقداری نان صرف کند .

زیرا نان در دهان خمیر می شود و گودالها و حفره های مینا را پر می کند و به اینصورت شیرینی هیچگونه تأثیر سوئی بر روی دندان نخواهد گذاشت. اما آنچه دکتر "هاورز"دستور می دهد: شستن دندان با آب بعد از خوردن شیرینی است. البته بین این دو دستور فرق بسیار است ومشکل است که آب خالص بتواند شیرینی های روی حفره ها را از بین ببرد.

برکات سحرخیزی:

«و قرآن الفجر إن قرآن الفجر کان مشهودا» (اسراء/78)

نماز صبح را بجای آر که همانا خواندن (نماز)صبح به حقیقت مشهود نظر فرشتگان شب و فرشتگان روز است. 

قرآن انسان را به زودخوابیدن و سحرخیزی ترغیب می فرماید.روایاتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل گردیده که می فرمایند: 

«بورک لامتی فی بکورها» 

آفرین بر امت من برای سحرخیزی آنان.

«رکعتا الفجر خیرمن الدینا و ما علیها» 

دو رکعت نماز صبح بیش از تمام دنیا و هر چه روی آن است ارزش دارد.

«لا تجتمعوا بعد صلاه العشاء الا لطلب العلم» . 

پس از نماز عشاء اجتماع نکنید مگر برای طلب علم.

اما بهره های بهداشتی ناشی از سحر خیزی که عاید انسان می شود عبارتند از:

صبح قبل از طلوع آفتاب هوا بالا ترین میزان گاز اُزن (53) را در خود دارد که به مرور کم می شود و پس از بالا آمدن خورشید به کلی از بین می رود. این گاز تأثیر بسیار خوبی بر دستگاه عصبی و فعالیتهای فکری و عضلانی دارد بطوریکه باعث می شود در این زمان انسان در بالاترین درجه نشاط فکری و بدنی خود باشد.

رنگ خورشید بهنگام طلوع متمایل به قرمز است و بطوریکه معروف است رنگ قرمز انسان را تحریک کرده و به فعالیت وامی دارد. نسبت اشعه مادون بنفش در نور خورشید بهنگام طلوع آن بیش از زمانی است که کاملا طلوع کند. این اشعه همان عاملی است که پوست بدن رابه ساختن ویتامینD وادار می سازد.

سحرخیزی باعث عدم اعتیاد به خواب طولانی می شود. اکنون روشن شده است انسانی که ساعات زیادی را یکباره و مداوم می خوابد، در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی قرار می گیرد، بویژه تصلب شرائین. اگر خواب بیش از حد طولانی شود باعث رسوب مواد چربی در دیواره شریانها و از جمله شریانهای قلبی می گردد.

خداوند در سوره فرقان می فرماید: 

«والذین یبیتون لربهم سجدا و قیاما» (فرقان/64)

آنان هستند که شب را به سجده و قیام (نماز) برای رضای خدا روز کنند.

«إن ناشئه اللیل هی أشد وطا و اقوم قیلا» (مزمل/6) 

البته نماز شب (دعا و ناله سحر) بهترین اخلاص قلب و دعوی صدق ایمان است.

از نظر علمی اثبات شده که میزان کورتزول خون صبحها به بالاترین میزان خود می رسد. کورتزول ماده ای است که باعث افزایش فعالیتهای بدن شده و نسبت قند موجود در خون را بالا می برد تا انرژی لازم را برای بدن فراهم نماید. و اگر فوائد وضو و نماز را به فوائد سحرخیزی نیز اضافه نمائیم ملاحظه خواهیم کرد مسلمان ملتزم به قرآن، انسانی است از هر نظر بی مانند. اکنون اگر فرض کنیم که تمام انسانهای یک جامعه خود را ملزم به این روش زندگی نمایند چه خواهد شد ؟ پاسخ روشن است در این صورت جامعه ای بی نظیر و ممتاز خواهیم داشت که نبض زندگی در آن از صبح زود به حرکت در می آید.

بهداشت کبد، معده و روده:

عده ای از دانشمندان عقیده دارند که آدمی وقتی پیر می شود که دستگاه گوارش و هاضمه او از کار بیفتد و یا به خوبی کار نکند. "مچینکوف" دانشمند میکروب شناس می گوید: « پیری زودرس و بیماری آن وقتی بر بدن چیره می شود که میکروبهای مسموم کننده وزهرداربواسطه مسمومیت غذایی در داخل روده ها به فعالیت بپردازند و سموم خود را به رگهای بدن بفرستند.22

کسانیکه معده ای مرتب و سالم دارند دارای اراده ای قوی بوده و حوصله کار کردن دارند و برعکس کسانیکه مبتلا به یبوست می باشند همیشه کسل و به کار علاقه مند نیستند دائماً خمیازه می کشند و چرت می زنند، سرشان اغلب درد می کند و به زندگی علاقه ای ندارند. کسانیکه هاضمه ای منظم دارند، کمتر مریض می شوند و هر موقع بیمار شدند زود معالجه می شوند. در خوردن باید اعتدال را رعایت کرد زیرا که پر خوری را می توان ام الامراض یا ریشه بیماریها دانست

قرآن مجید در این زمینه این چنین می فر ماید: 

«کلوا و شربوا ولا تسرفوا انه لا یحب المسرفین» (اعراف/31)

بخورید وبیاشامید ولی زیاده روی نکنید زیرا خداوند، متجاوزین از حد اعتدال را دوست نمی دارد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

« ما ملاء آدمی وعاء شرا من بطن حسب الادمی لقیمات یقمن صلبه»23 

هیچ ظرفی را فرزند آدم پر نکرد که بدتر از ظرف شکم باشد در حالیکه برای ادامه زندگی او چند لقمه کافی است.

و همچنین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

« من قل طعمه صح بدنه و صفا قلبه و من کثر طعمه سقم بدنه و قسی قلبه»24 

کسی که کمتر غذا بخورد بدنش سالم و قلبش با صفا است، افراد پر خور بدنی مریض و قلبی با قساوت دارند.

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: «... و اقرب ما یکون العبد من الله اذا جاع بطنه و ابغض ما یکون العبد الی الله اذا متلاء بطنه»25 نزدیکترین حالات بنده به خدا وقتی است که گرسنه باشد و مبغوض ترین حالت او وقتی است که شکم خود را پر کرده باشد.

اگر پر خوری باعث زیان و ضرر باشد از نظر اسلام حرام است چنانکه یکی از فقها و بزرگان اسلام می فرماید: 

« یکره کثره الاکل و ربما حرم اذا ادی الی الضرر»26 

پرخوری از نظر شرع مکروه و ناپسند است و بسا در اثر زیانی که دارد حرام گردد.

با توجه به اینکه احتیاج به غذا نسبت به اندام و جثّه افراد متفاوت است و نیز نسبت به کار آنها کم و زیاد می شود بنابر این نمی توان برای همه مردم قیاس و اعتدال معینی برای غذا خوردن تعیین کرد اما اسلام برنامه غذا را طوری طرح کرده که برای همه طبقات مناسب و معتدل است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«کل و انت تشتهی وامسک و انت تشتهی» 27 

در حالی غذا بخور که اشتها داشته باشی و هنگامی دست از غذا بکش که هنوز اشتهایت باقی است.

امام علی (علیه السلام) در ضمن سفارشی به فرزندش امام مجتبی (علیه السلام) اینطور می فرمایند: 

«لاتجلس علی الطعام الا انت جائع، ولا تقم عن الطعام الا وانت تشتهیه»28 

بر سفره غذا منشین مگر در حالی که گرسنه باشی و دست از طعام برمدارمگر وقتی که هنوز میل به خوردن داری.

بعضی در غذا خوردن به فکر میل و اشتها نیستند بلکه هر وقت سفره آماده شد شروع به خوردن می کنند و اصلا فکر عواقب سوء آن نیستند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«الاکل علی الشبع یورث البرص»29 

خوردن غذا در ساعاتی که انسان سیر است باعث بیماری "برص"است. (برص لکه های سفیدی است که روی پوست بدن ظاهر می شود)

غذایی که به تندی و سرعت بلعیده شود نمی تواند در معده به راحتی و آسانی با مواد تخمیری قابل حل، مخلوط شده و هضم گردد و در نتیجه تولید اختلال کرده و شکم درد و عوارض دیگر دستگاه هاضمه پیش می آید. وقتی غذا خوب جویده شود اگرسمی درمیان غذا باشد فوراً ترشحات دهان آن را از بین می برد. غذای نجویده زحمت معده را زیاد می کند و غدد هاضمه را خسته و ضعیف می سازد دراینجاست که معده، متعفن می شود و میکروبهای گندزا که عامل پیری می باشند میدان برای خود نمایی پیدامی نمایندوهمچنین دراثرنجویدن غذا مقداری ازمواد نشاسته ای مستحیل نشده واردمعده می شوند و به جای هضم، با زحمت دفع می شوند در نتیجه از غذا حداکثر استفاده را نمی توان برد.

بعضی افراد که اشتغالات زیادی دارند فکر می کنند با تند خوردن غذا وقت گرانبهای خود را از دست نداده اند در صورتیکه با این کارعلاوه بر ضربه ای که به سلامتی خود زده اند، از عمر طولانی خود نیز کاسته اند.

علم پزشکی روز به روز در حال پیشرفت و توسعه است، در روزگار ما همراهی دو کلمه قرآنی و علم بعضی از اشخاص را به تعجب وا می دارد بخصوص اگر بدانند که نتیجه بحث نیز گزارشگر هم آهنگی این دو با هم است .

قرآن معجزه جاوید زمان است، هر چند سالها از نزول آن گذشته باشد. قرآن آیت کبری است که خداوند رسالت خاتم پیامبرانش را به برکت آن استحکام بخشید. مسلمانان صدراسلام بلاغت آن را گواهی برصدق دعوت وی دانسته اند و امروزه به سلسله اعجازهای این کتاب در ابعاد بلاغی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، جهان بینی و تبیین هدف ازخلقت انسان، علوم پزشکی، بهداشتی، اشارات علمی عمیق به خلقت و کون و حتی در ترتیب آیات وتعداد کلمات و حروف آن پی برده اند . 

«مافرطنا فی الکتاب من شی ء»

ما در کتاب آفرینش بیان هیچ چیز را فرو گذار نکردیم (سوره انعام/آیه38)

به همین دلیل است که هر کس از روی تعمق نگاهی به قرآن بیفکند ،در خواهد یافت که این کتاب تفاوت بسیاری با سایر کتب که تعدادشان از میلیونها می گذرد، دارد و این امر با توجه به عظمت این کتاب چندان شگفت انگیز نیست. مطالبی را که در این تحقیق بیان خواهیم کرد سنجشی است که بین بهداشت و علم روز با تکیه بر آیات و روایات اسلامی صورت گرفته است که امیدواریم خواننده با مطالعه آن به وسعت و عظمت و حکمت این کتاب آسمانی و دین اسلامی پی ببرد و به خوبی متوجه شود چگونه اولیاء گرامی این آئین، در14 قرن قبل نکات دقیق بهداشتی و غذاشناسی و طبی را به پیروان خود خاطر نشان کرده و برای مداوای مردم از آنها استفاده نموده اند.

اهمیت اسلام به سلامت جسم:

از آنجا که تا جسم ،توانا و سالم نباشد روح و عقل و فکر نمی تواند به درستی ترقی و پیشرفت نماید و از طرفی هم ترقی هر انسان به وسیله عقل و فکر او می باشد باید دانست که سلامت بدن سهم به سزایی در عظمت انسان از نظر جنبه های علمی و صنعتی دارد لذا حضرت علی (علیه السلام) مصیبت بشر را در سه چیز به ترتیب اهمیت آن خلاصه نموده اند:

1- فقر و تنگدستی

2- کسالت بدن

3- امراض روانی از قبیل حسد ،بخل، تکبر....

و در مقابل سه چیز را از نعمت های بزرگ برای انسان و انسانیت می شمارد :

1- عدم احتیاج به مردم یعنی داشتن مال و کسب کافی برای اداره امورزندگی

2- صحت و سلامتی جسم و نیرومندی و توانایی بدن 

3- سلامت روان از جهت داشتن صفات خوب انسانی و آلوده نبودن به اخلاقیات زشت و ناپسند.

«الاو ان البلاء الفاقه و اشد من الفاقه مرض البدن، واشد من البدن مرض القلب الا و ان من النعم سعه المال، و افضل من سعه المال صحه البدن و افضل من صحه البدن تقوی القلب.»1

پیامبر (صلی الله و علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«طوبی لمن اسلم و کان عیشه کفافا و قواه شدادا»2

خوشا بحال کسی که اسلام بیاورد و در آمدش برای معاش او کافی و بدنش نیرومند باشد .

حضرت علی(علیه السلام) در روایاتی دیگر می فرمایند: 

«الصحه افضل النعم»3 

سلامتی بزگترین نعمتهاست.

با توجه به تأکید دین مقدس اسلام بر دو جنبه روان و جسم و تأیید دانشهای پزشکی و روانی بر این نظریه، به این نتیجه می رسیم که روان آرام کاملا به جسم سالم متکی است و متقابلا سلامتی بدن بدون اندیشه و اخلاق نیکو میسر نیست.

روزه:

قرآن کریم می فرماید : 

«یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون» (سوره بقره/ آیه183)

ای کسانیکه ایمان آورده اید نوشته شد بر شما روزه همانطور که بر کسانیکه پیش از شما وجود داشته اند نوشته شده بود شاید پرهیزگار گردید.

امروزه علم کشف کرده است که فایده بزرگ کم خوردن در یک مدت آنست که چون معده در طول یازده ماه مرتب پر از غذا بوده، در مدت یک ماه روزه داری مواد غذایی شکم خود را دفع کند و همین طور کبد که برای حل و هضم غذا مجبور است دائما صفرای خود را مصرف کند در مدت سی روز ترشحات صفراوی را صرف حل کردن باقیمانده غذا ی جمع آوری شده خواهد کرد . روزه بهترین معالجه برای حفظ تندرستی است که طب قدیم و جدید را از این حدیث متوجه خود ساخته، مخصوصا امراضی را که به جهاز هاضمه بخصوص کلیه و کبد عارض می شود و توسط داروها نمی توان آنها را علاج نمود

روزه به خوبی معالجه می کند. محمد خلیلی درکتاب «القران و الصلب الحدیث» می نویسد: طبیب و دانشمند یونانی جناب فیثاغورث شاگردهای خود را درهنگام مرگ توصیه می نمود به روزه گرفتن و نیز می نویسد: اطباء و پزشکان در زمان بقراط بیماران خود را که به بیماری سخت دچار بودند از غذا خوردن منع می کردند.

روزه از نظر بهداشت کمک می کند به خشک کردن رطوبتهای زیاد بدن، از میان بردن موانعی که در جهاز هاضمه و مجاری خون و غیره تدریجا وجود گرفته، تصفیه کردن خون و کمک کردن به معده و دستگاههای عمومی هضم و به سلامتی و تندرستی افراد کمک فراوانی می کند، همچنین در از بین بردن جوشها و کورکها مفید است، رسوبات چربی را در شریانها کاهش می دهد، از تصلب شرائین پیشگیری می کند و سموم و فضولات متراکم بدن را دفع می کند .

روزه در قرآن یک عبادت است و باید به فرمان الهی در این رابطه گردن نهاد و نباید فقط از دیدگاه یافته های علمی به آن نگریست زیرا میدان علم و دانش به هر اندازه هم پیشرفت کرده باشد، باز محدود است و گنجایش حکمتهای الهی را ندارد. حکمت روزه گرفتن تربیت روح است بنابر این مقصود از روزه گرفتن زمام سرکش بدست گرفتن و هوی و هوس را پایمال عزم خود نمودن است . روزه و نماز از نظر فردی (روحی ،مادی ) و هم از نظر اجتماعی دارای فوائد بیشماری هستند.

صعود به آسمان:

قرآن کریم می فرماید:

«فمن یرد الله أن یهدیه یشرح صدره للاسلام و من یرد أن یضله و یجعل صدره ضیقا حرجا کأنما یصعد فی السماء» (انعام/125)

هرکه خدا هدایت او خواهد، دلش را به نوراسلام گشاده گرداند و هر که را خواهد به حال گمراهی واگذارد دل او را از پذیرفتن اسلام تنگ و سخت کند، گویی که می خواهد از زمین بر فراز آسمان رود.

روزی که مردم این آیه را شنیدند، پنداشتند که این بیان قرآن صرفاً جنبه تشبیهی دارد و منظور از صعود، صعود مجازی است نه حقیقی. اما واقعیت اینست که این آیه یک دستورعلمی، بهداشتی و پزشکی است که بعد از گذشت قرن ها اکنون تحقق یافته است که اینک به توضیح آن می پردازیم:

بالا رفتن بیش از حد از سطح زمین موجب عسرت تنفس و احساس خفگی در انسان می شود و هرچه ارتفاع بیشتر باشد این احساس بیشتر و شدید تر می شود تا اینکه به مرحله ای سخت و بحرانی برسد وعلّت سختی تنفس دو چیز است:

الف: پایین بودن نسبت اکسیژن هوا در ارتفاعات؛ اکسیژن تقریباً21% هوای موجود در سطح زمین را تشکیل می دهد و در ارتفاع 67 مایلی هوا خالی از اکسیژن خواهد بود. میزان رطوبت هوا در سطح دریا 100 و در ارتفاع 800 متری از 25 تجاوز نمی کند. دراین ارتفاع انسان ابتدا بیهوش شده و سپس می میرد.

ب: کاهش فشار جو: اولین کسی که فشار جو را کشف کرد دانشمندی به نام تور شیلی بود. وی میزان این فشار را معادل فشار عمود هوای دور کره زمین بر یک سانتی متر مربع از آن تخمین زد که معادل فشار عمودی از جیوه به طول 76 سانتی متر است. هر چه از سطح زمین بالاتر برویم از میزان این فشار کاسته می شود و این امر باعث ایجاد اختلال در رسیدن هوا از طریق ریه ها به خون می گردد و از طرفی کاهش فشار هوا باعث تمدد و انبساط گازهای موجود در معده و امعاء شده و به همین علت دیافراگم به طرف بالا می رود و این امر موجب نارسایی در کار استنباط ریه ها و تنفس می گردد . این عارضه با دور شدن بیشتر از سطح زمین شدت بیشتری یافته تا جایی که شخص دچار خونریزی بینی و یا دهان شده و پس ازمدت کوتاهی می میرد.

عدم آگاهی از این پدیده که قرآن به آن اشاره فرموده است، باعث قربانی شدن عده زیادی در ابتدای پیدایش بالن و هواپیما گردیده است. ولی در هواپیماهای مدرن دستگاه های کنترل فشار و اکسیژن تعبیه شده است.

غذا را با میوه آغاز کنید:

خداوند در سوره واقعه و طور خوردن میوه را بر گوشت مقدم داشته است:

« وفاکهه مما یتخیرون ولحم طیر مما یشتهون» (واقعه/20،21) 

و میوه خوش برگزینید و از گوشت مرغان که مایل هستید.

«و امددنا هم بفاکهه و لحم مما یشتهون» (طور/22) 

و بر بهشتیان از هر نوع میوه و گوشت که مایل باشند بیفزاییم.

خوردن میوه قبل از وعده های غذا در بر گیرنده فوائد بهداشتی بسیاری است. میوه دارای مواد قندی ساده و سهل الهضمی است که به سرعت جذب بدن می شودزیراامعاء این مواد قندی ساده رادرمدت بسیارکوتاهی که ازچند دقیقه تجاوز نمی کند، جذب می نماید و موجب بر طرف شدن عوارض گرسنگی و نیاز بدن به مواد قندی می شود، در حالیکه اگر کسی معده خود را از انواع مختلف غذایی انباشته کند، حد اقل سه ساعت طول می کشد تا مواد موجود در غذا جذب شود. عوارض گرسنگی نزد این افراد مدت بیشتری طول می کشد. مواد قندی ساده علاوه بر سهل الهضم بودن، منبع انرژی مناسبی برای تمام سلولهای بدن هستند و از جمله سلولهایی که به سرعت از این مواد قندی استفاده می کنند، سلولهای دیواره معده و پرزهای روده ها که پس از در یافت مود قندی، آمادگی پیدا می کنند تا وظیفه خود را در جذب سایر مواد غذایی مفید به نحو احسن انجام دهند.

قرآن و رضاعت:

«و الوالدات یرضعن أولادهن حولین کاملین لمن أراد ان یتم الرضاعه» (بقره/233) 

مادران باید دو سال تمام فرزندان خود را شیر دهند آنکه خواهد فرزند را شیر تمام دهد.

«و وصینا الانسان بوالدیه إحسانا حملته أمه کرها و وضعته کرها و حمله و فصاله ثلاثون شهرا» (احقاف/15)

و ما انسان را به احسان در حق پدر ومادر سفارش کردیم (تا یاد کند) که مادر(نه ماه چگونه) با رنج و زحمت بار حمل کشید و با درد و مشقت وضع حمل کرد و سی ماه تمام در مدت حمل و شیرخواری بود.

«و ان تعاسرتم فنسترضع له أخری» (طلاق/6) 

و اگر با هم سختگیری کنید (مادر صرفنظر کند تا) دیگری را برای شیر دادن طلبند.

با توجه به آیه شریفه ملاحظه می کنیم تا چه حد به تغذیه طبیعی کودک از طریق شیر مادر تأکید شده است که امروز علم ثابت کرده: در ترکیبات شیر مادر با توجه به نیازهای کودک هر روز تغییراتی حاصل می شود در حالیکه شیرهای مصنوعی دارای ترکیباتی ثابت هستند.

مثلاً در اولین روزهای زایمان از پستان زائو شیری ترشح می شود که آن را آغوز یا کلوستروم نامیده اند.

پروتئین و مواد معدنی موجود در این شیربیش از شیر معمولی است ولی از نظر چربی و مواد قندی فقیر می باشد و دارای موادی است که مقاومت بدن نوزاد را افزایش داده و تا حدودی نیز ملین است و در مجموع برای نوزاد یک غذایی ایده آل می باشد.

ترشح شیر از سینه مادر بطور غریزی گاهی خفیف و کم می شود تا وسایل راحتی دستگاه هاضمه کودک را تأمین نماید.

شیر مادر به لحاظ عناصر تشکیل دهنده آن برای معده کودک سهل الهضم تر از انواع شیرهای دیگر است و بیش از 5/1 ساعت در معده نمی ماند. شیر مادر از هر نظر سالم، بهداشتی و عاری از آلودگی و میکروب است و متناسب با درجه حرارت بدن کودک است، در شیر مادر عناصری وجود دارد که کودک را در مقابله با بیماریها مقاوم می سازد، در صورتیکه تغذیه مصنوعی کودک را آماده می کند تا به بیماریهای مختلفی دچار شود.

شیر دادن و مصلحت مادران:

1- شیر دادن مادر برای برگشتن رحم به حالت طبیعی مفید است، زیرا مکیدن آغوز توسط کودک باعث می شود که حجم رحم با سرعت بیشتری به حالت عادی و طبیعی برگردد و همین مسئله باعث کم شدن خونریزیهای بعد از زایمان می شود.

2- زنان شیرده، کمتر دچار سرطان سینه می شوند.

شیر دادن وتقویت روابط عاطفی:

تغذیه کودک از طریق شیر مادر باعث افزایش پیوند عاطفی بین کودک و مادر شده و موجب می شود مادر محبت بیشتری نسبت به فرزند خود داشته باشد و همین رابطه عاطفی باعث می گردد مادر خود به مسائل فرزند رسیدگی کند.

اما در رابطه با کودک، تغذیه از شیر مادر برای او آرامش و توازن عاطفی و روحی به همراه خود می آورد زیرا هنگامی که کودک سر بر سینه مادر نهاده و شیر می نوشد بیش از پیش به قلب او نزدیک گشته و آهنگ دلنواز آن را می شنود و احساس آرامش و طمأنینه می کند و در پی آن به خوابی خوش فرو می رود. لذا برای مادران واجب است که کودک را از غذائی که خداوند به بهترین وجه برای او معین فرموده، محروم نسازند.

نمک:

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«لا یصلح الطعام إلا بالملح» 

غذا جز با نمک اصلاح نمی شود.

گذشته از آزمایشهای علمی و اعمال فیزیولوژیکی نمک در بدن، امروزه در بررسی های دقیقی که به عمل آمده بیش از پیش وجود نمک را برای زندگی لازم دانسته اند و در آزمایشهائی که بر روی حیوانات نموده اند ملاحظه گردیده چنانکه یک ماه به بدن حیوانی نمک نرسد تلف خواهد شد بنابراین می توان نمک طعام یا کلرید سدیم را جزء مواد حیاتی بشر دانست. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیر المؤمنان (علیه السلام) فرموده اند: 

«افتح بالملح و اختم به فانه من افتح بالملح و ختم به عوفی من اثنین وسبعین نوعا من انواع البلاء، منها الجنون و الجذام و البرص» 

غذایت را با نمک شروع کن و با نمک پایان ده زیرا کسی که این دستور را مراعات کند از امراض گوناگونی مصون خواهد ماند که بعضی از آنها دیوانگی، جذام(خوره) و پیسی است.

عسل:

« و أوحی ربک الی النحل أن اتخذی من الجبال بیوتا ومن الشجر ومما یعرشون ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفاء للناس» (نحل/68،69) 

و خداوند به زنبو وحی کرد که از کوهها و درختان و سقفهای رفیع منزل گیرد سپس از میوه های شیرین (و حلاوت گلهای خوشبو) تغذیه کند و راه پروردگارتان را به اطاعت پوید آنگاه از درون آنها شربتی به رنگهای مختلف بیرون آید که شفای مردمان است.

در عسل مواد بسیاری وجود دارد که عمده اش از این قراراست:

مواد معدنی: پتاسیم-آهن-فسفر-ید-منیزیم-سرب-منگنز-آلومینیم-مس-سولفور-کرومیوم-لیتیوم-نیکل-روی-اسمیوم-تیتانیم-سدیم-موادآلی-مانیت ها-صمغ-پولن-اسید لاکتیک-اسیدفرمیک-اسیدمالیک- اسید تارتاریک-اسیداگزالیک-اسیدسیتریک-رنگها-روغنهای معطر-مواد ازته.

مواد تخمیری: انورتاز-آمیلاز-کاتالاز-(پراکسیداز-لیپاز)

عناصردیگرعسل: گلولز-ساکارز-صمغ-دکسترین-موادالبومینوئید- سولفاتها-انورتین-اسیدفرمیک- آب.

ویتامین: عسل دارای ویتامین های شش گانهE- K A-B-C-D- است. برخی قائل به وجود ویتامین pp در عسل می باشند.31

در دنیا هیچ غذایی به اندازه عسل نیروهای کهربایی و تشعشعات رادیو اکتیو ندارد. عسل یک غذای مفید برای اطفال است زیرا تمام مایحتاج غذایی را بطور طبیعی دارد. قندش برای هر سنی مناسب است و سرشار از قیمتی ترین مواد حیاتی است. آهن موجود در عسل مرض کم خونی و فسفر و کلیسم ،بیماریهای استخوان و ریه را معالجه می نماید.

امیرالمؤمنان علی (علیه السلام) می فرمایند: 

« لم یستشف مریض بمثل شربه عسل» 

هیچ چیز مانند عسل شفای بیمار نخواهد بود.

ارزش درمانی عسل فوق العاده اهمیت دارد، در درجه اول اسید فرمیک است که زنبورآن رابرای حفظ از فساد به آن اضافه می کند. این ماده ضدعفونی کننده طبیعی ،ضرری ندارد و ضد روماتیسم است و در عین حال نیروبخش می باشد قندش یک قند بسیار خوبی است و مقوی قلب است و سبب بهبود وضع فشار مایعات بدنی است. کمی و زیادی فشار خون را علاج می کند برای کبد بسیار نافع است و امراض کبد را معالجه می کند و اغتشاشات کبدی را اصلاح می نماید مخصوصا فوائد زیادی در درمان یرقان دارد.

میوه ها:

خداوند در قرآن کریم می فرمایند:

«و هو الذی أنشأ جنات معروشات و غیر معروشات و النخل و الزرع مختلفا أکله و الزیتون و الرمان متشابها و غیر متشابه کلوا من ثمره اذا اثمر...» (انعام/119)

خداوند آفرید باغهایی که نیازمند به داربست است و باغهایی که نیازمند به آن نیست و نیز آفرید خرما و بذرهایی که از جهت خوراک متفاوتند و بوجود آورد زیتون و انار که برخی شیبه به هم ،و بعضی بی شباهت به یکدیگرند و هرگاه میوه و ثمره آنها رسید از آنها بهره برداری کنید.

لازم به تذکر است که میوه هایی که در قرآن نام آنها برده شده از نظر خاصیت غذایی با بعضی دیگر از میوه ها قابل مقایسه نیستند. یکی از دستورات اسلام که پس ار گذشت قرنها دانشمندان به فلسفه و حکمت آن پی برده اند پوست نکندن میوه ها است. امام صادق (علیه السلام) در مورد حالات پدرش امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:

« کان یکره تقشیر الثمره»32 

پوست کندن میوه را مکروه می داشت.

چونکه پوست میوه ها در مجاورت هوا و آفتاب قرار گرفته بیش از گوشت آن دارای ویتامینها ، مخصوصاً ویتامین (آ) می باشد. از طرف دیگر پوست میوه ها دارای دیاستازها می باشد. یک دیاستاز مخمری است که یک ماده غذایی را به ماده دیگر تبدیل می کند و همچنین دیاستازها سبب جذب شدن گوشت میوه ها هستند بنابراین اگر پوست میوه ها را کنده و دور بریزیم مرتکب خطا و اشتباه بزرگی شده ایم.

موضوع دیگر شستشوی میوه هاست که امام صادق (علیه السلام) در این مورد می فرمایند:

«ان لکل ثمره سماما، فاذا اتیتم بها مسوها بالماء او اغمسوها فی الماء»33

میوه های بهشتی:

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

«خمس من فاکه الجنه فی الدنیا، الرمان الاملیسی والتفاح والسفرجل والعنب والرطب المشان»34 

پنج میوه ازمیوه های بهشتی است: انار، سیب، به، انگور وخرما.

در قرآن مجید نیزبعضی ازاین میوه ها به اضافه زیتون وانجیر ذکر شده است.

انار:

در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) چنین نقل شده است که فرمودند: 

«علیکم بالرمان فانه کم یأکله جائع لا اجزأه ولاشبعان الا امرأه»35 

از اناراستفاده کامل را ببرید زیرا اگر شخص گرسنه آنرا بخورد، او را کفایت می کند واگر شخص سیر بخورد اشتها آوراست.

امام هشتم (علیه السلام) می فرمایند: 

«اکل الرمان، یزید فی ماء الرجل و یحسن الولد»36 

خوردن انار باعث تقویت قوه باه ،و نیکویی رخسار کودک است.

اینکه انار در شستشوی خون مؤثر است، بخاطر وجود پتاسیم و منیزیم است وچون فعالیت سلولهای کبد را زیاد می کند در احتقان کبد مؤثر بوده و در رفع اوره و کلسترول و دفع سموم و تعادل مایعات بدن بخصوص خون نقش مهمی دارد. انار ضد سرما خوردگی است، اناربه عنوان مفرح استفاده می شود انار بهتر است قبل از غذا میل شود تا اشتهاء را باز کند.

املاح آب انارچون به صورت ترکیب با مواد آلی است زودجذب شده و در درمان راشیتیسم و کم خونی و ضعف اعصاب و تقویت عمومی بدن مؤثر است.

اسید تارتاریک (که در انار به اندازه کافی موجود است) ترشّحات لوزالمعده را زیاد کرده، قندهای اضافی را سوزانده و در نتیجه دیاستازهای مربوطه ،کار هضم را آسان می سازد.

قسمت گوشت دانه انار بواسطه داشتن تانن، قابض بوده ولی اگر با دانه خورده شود برطرف کننده یبوست است. چون انار می تواند معده و روده ها را پاک کند جدار روده را برای دفاع و طرد ویروسها آماده می سازد، بنابراین سموم به قلب و خون نمی ریزد، قلب نیزرونق و حیات تازه ای می یابد. به همین جهت است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«من اکل رمانه نورالله قلبه و طرد عنه شیطان الوسوسه اربعین صباحا»37 

هر کس یک دانه انار بخورد، خداوند قلب او را نورانی می کند (کدورت و کسالت و افسردگی را از او دور می سازد) وتا چهل روز وسوسه ها و اندوهها از او دور می شود.

در روایتی آمده است که شخصی بنام صعصعه خدمت امیر المؤمنان (علیه السلام) رسید در موقعی که نصف اناری پیش روی امام علی (علیه السلام) بود، امام (علیه السلام) مقداری از آن را به او داد و فر مود: 

«کله مع قشره یرید مع شحمه فانه یذهب بالحفر و بالبخر ویطیب النفس»38 

طبق تجزیه ای که بر روی انار صورت گرفته واضح گردیده است که مصرف انار کمک به اصلاح کبد، معده، روده ها و خون می کند در نتیجه دیگر برای دهان بوی بدی باقی نخواهد ماند.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند: 

«اطعموا صبیاتکم الرمان فانه اسرع لالسنتهم»39 

برای آنکه زبان کودکان شما هر چه زودتر باز شود و خوب صحبت کنند به آنها انار بدهید.

سیب:

قال ابوعبدالله (علیه السلام) : 

« التفاح نضوح المعده»40 

سیب مایه ترشح معده است.

عن الصادق (علیه السلام):

« اطعموا محمومیکم التفاح فما من شیءانفع من التفاح»41 

به تب داران سیب بدهید، زیرا چیزی بهتر از آن نیست.

سیب دهان را ضد عفونی می کند، اسید اوریک و دیگرسموم را که جمع شده اند حل کرده و غده های بزاق دهان و ترشّحات اسید معده را تقویت می کند به این جهت سیب برای اشخاصی که در یک جا نشسته اند و حرکت نمی کنند مفید است. سیب برای امراض حصبه ای، اسهال، ورم امعاء بسیار نافع است و همچنین برای کوه گرفتگی، دریا زدگی و هوا زدگی و ویار زنهای آبستن حربه ای برنده است.

سیب برای مبتلایان به مرض مفاصل زیاد تجویزمی شود، سنگهای کلیه را دفع می نماید، بوسیله املاح خود، آلبومین غذا ونسوج را از بین می برد.

به:

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: 

«السفرجل یضرج المعده و یشد الفؤاد و ما بعث الله نبیا قط الا اکل السفرجل»42 

به معده رانیکو و قلب را محکم و قوی می سازد، و پیامبران الهی «به»می خوردند.

امروزه به را برای تحریک اشتها، تقویت معده، کبد، رفع دل بهم خوردگی ، خونریزی های لثه و دهان وجرب وگال مؤثرمی دانند.

پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

« کلوا السفرجل و تهادوا بینکم، فانه یجلوا البصر و ینبت الموده فی القلب و اطعموا حبالاکم فانه یحسن اولادکم»43 

به را بخورید وبه عنوان هدیه بین خودتان بفرستید،زیراچشم راجلا می دهد، دوستی و مودّت را در قلب قرار می دهد، به زنان حامله نیز بدهید زیرا باعث نیکویی و خوبی اولاد شما می شود.

موضوع ایجاد مودت که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در این جمله اشاره فرمودندمربوط است به نفس و روح انسان و موضوع ازدیاد نور چشم مربوط به ویتامین (آ) است که در «به»وجود دارد.

انگور:

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : 

«خیر طعامکم الخبز، و خیر فاکهتکم العنب»44 

بهترین غذای شما نان وکامل ترین میوه های شما انگور است .

انگور یکی از میوه های بسیار مفید است، بقدری عوامل مؤثر دارد که می توان آن را یک داروخانه طبیعی نامید. هضم انگور آسان است زیرا قند انگور بدون تبدیل و تغییر وارد خون می شود، ترشی انگور عبور آنرا از معده به روده ها آسان می کند. در اثر ورود قند انگور به خون مواد مولد نیرو بوجود می آید که ماهیچه ها بوسیله آنها کار می کنند. به عقیده پزشکان انگور از اعمال زیر جلو گیری می کند:

◄ ترش کردن و تخامه، سوء هاضمه، خونریزی، پیدا شدن سنگ در کبد و مثانه، مسمومیت مزمن جیوه و سرب، بعضی از امراض جلدی، بعضی از انواع سل ریوی و باد مفاصل.

◄ اثر درمانی انگور روی روماتیسم، امراض شریانی و وریدی، نقرس، فشارخون، زیاد شدن اوره خون مسلم است. انگور تصفیه کننده خون و ملین مزاج است.

◄ آب انگور از نظر خواص به شیر مادر بسیار نزدیک است. انگور دو برابر گوشت دربدن حرارت تولید می نماید. 

◄ یکی ازخواص انگورکه اثر مستقیمی بر روان آدمی دارد از بین بردن غم واندوه است.

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

«ان نوحا شکی الی الله الغم فاوحی الله الیه: ان کل العنب فانه یذهب بالغم»45

حضرت نوح از خداوند پرسید چه کنم تا غم و غصه ام بر طرف شود؟ وحی رسید انگور بخورید زیرا غم را از بین می برد .

توضیح اینکه : انگور پتاسیم دارد، و این فلز مفرح است و تپش قلب را که موجب غم و اندوه است معالجه می کند و از طرفی دارای فسفات های زیادی است که غذای مغز و سلسله اعصاب است و کسی که اعصاب قوی داشته باشد بر غم و اندوه مسلط می شود، دیگر آنکه دارای کلسیم است و کمبود کلسیم تولید غم و اندوه می کند.

خرما:

پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

«ان فی تمرکم هذا تسع خصال: یخبل الشیطان و یقوی الظهر ویزید فی المجامعه ویزید فی السمع والبصر، و یقرب من الله، و یباعد من الشیطان و یهضم الطعام و یذهب باالداء و یطیب النکهه»46 

در خرما نه خاصیت است:از میکروب جلوگیری می نماید، سبب تقویت ستون فقرات است، قوه باه را زیاد می کند، قوای بینایی و شنوایی را تقویت می کند، انسان را به خدا نزدیک می کند، انسان را از شیطان دور می کند، سبب هضم غذا می شود، دردها را نابود می سازد، دهان را خوشبو می کند.

با پیشرفت دانش پزشکی و غذا شناسی، کلمات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) صورت دیگری به خود گرفته زیرا درزمانی که خبری ازمیکروب نبود آن حضرت خرمارا مانع ورادع میکروب می دانند ومامی دانیم میکروب نمی تواند تأثیری بر بدن سالم و قوی داشته باشد و خرما معدن نیرو است.

در خرما کلسیم وجود دارد و این عامل اصلی استحکام استخوانها است و نیز فسفر است که مانع ضعف اعصاب و خستگی می باشد و ضمنا برای تقویت قوه بینایی مؤثر است و نیز سدیم در آن وجود دارد که از زکام جلو گیری کرده و حالت اسیدی دستگاه گوارش را قلیایی می نماید و نیز پتاسیم در خرما است که برخی فقدان آن را علت حقیقی بروز زخم معده می دانند. خرما به علت داشتن منیزیم ازسرطان جلوگیری می کندوبه همین دلیل اعراب باآنکه درفقرغذایی به سر می برند بواسطه خوردن خرما به سرطان مبتلا نمی شوند. منیزیم موجود در خرما اثر مخصوصی در درمان جوش و غرور جوانی دارد. خرما در درمان فلج مفید است.

از طرف دیگر خرما چون دارای گلوکز و هضم سریع است و وجود ویتامین"ث"و فسفر که برای جذب مواد قندی در محیط روده لازم است با خود می آورد می توان خرما را یک غذا ضد گرسنگی فوری نامید.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: 

« بیت لا تمر فیه جیاع اهله»47

در هر خانه ای که خرما نباشد، در حقیقت اهل آن خانه گرسنه اند (هرچند به صورت ظاهری خود را سیر بپندارند).

به علت ارتباط نزدیک و تنگاتنگ بین سلامتی جسم و روح، دانشمندان مصرف خرما را از نظر اینکه دارویی ضد حساسیت و خشونت است، توصیه می کنند.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: 

«اطعموا المرثه فی شهرها الذی تکد فیه التمر فان ولدها یکون حلیما نقیا»48 

به زنان باردار در آخرین ماه حاملگی خرما بدهید زیرا کودک او بردبار و پاکیزه خواهد شد.

نتیجه:

یکی از ابعاد اعجاز قرآن اینست که در همه زمینه ها وعلوم مختلف که عقل و علم بشری هنوز به آن دست نیافته احاطه دارد و مواردی که در این تحقیق به آنها اشاره شد قسمتی از علومی است که بر اثر تحقیق و تلاش فراوان دانشمندان بدست آمده است که این علوم را در 14 قرن پیش خداوند بر بشر نازل کرده است و به او عرضه داشته و آنچه را که بشر به آن دست یافته قطره ای از این دریای بیکران است.

چه بسا علومی که توسط قرآن بیان شده که هنوز انسان به آن پی نبرده است زیرا که آدمی محصور در حصار زمان است. امید است که با فراگیری آیات و تفاسیر این کتاب آسمانی و تفکر و تعمق در آیات آن و آموختن آن به نسلهای آینده قدر و منزلت آن را هر چه بیشتر بدانیم و در هیچ حالتی از آن غفلت نورزیم.

همچنین آنچه امامان و پیامبر اسلام (صلوات الله علیهم اجمعین) بیان می فرمودند همه اعجاز است زیرا که رابطه پیامبر با مبدأ و پروردگار عالم بوده است. پیامبری که تحصیل علم نکرده بود، بعد از گذشت 14 قرن اینگونه سخنانش و کلماتش استدلالی گردیده است.

نگارمن که به مکتب نرفت وخط ننوشت

به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

منابع ومآخذ:

1- قرآن و علوم روز نویسنده: سید جواد افتخاریان دامغانی

2- دانستنیهای قرآن نویسنده: مصطفی اسرار

3-عهدین قرآن و علم نویسنده: دکتر بوکای، مترجم:حسن حبیبی

4-اسلام پزشک بی دارو نویسنده: احمد امین شیرازی 

5- طب در قرآن تألیف: دکترعبدالحمید دیاب، دکتر احمد قرقوز، مترجم: علی چراغی

اسناد

1 - نهج البلاغه فیض،ص1260

2 - بحار ،ج72،ص67

3 - فهرست غرر،ص199

4 - سفینه،ج 2،ص559

5 - همان

6 - سفینه،ج2،ص559-560

7 - بحار،ج66،ص476

8 - مستدرک،ج3،ص139 

9 - بحار،ج65،ص164 

10- سفینه،ص 245 

11 - بحار،ج62،ص291 

12 - سفینه،ج1،ص425 

13 - همان

14 - همان

15 - سفینه،ج1،ص674 

16 - سفینه،ج1،ص675

17 -همان

18 - بحار،ج76،ص139 

19 - طب الرضا،بحار،ج62،ص317 

20 - سفینه،ج1،ص675 

21 - بحار،ج62،ص325

22 - گذرنامه برای زندگی نوین،ص19 

23 - سفینه،اکل،ص25 

24 -همان

25 - وسائل،ج16،ص407 

26 - کلام شهید در دروس

27 - بحار،ج62،ص290 

28 -همان

29 - سفینه،ص25،اکل

30 - سفینه،ج1،ص27 

31 -اولین دانشگاه،ج5،ص129 

32 - بحار،ج66،ص118 

33 - همان

34 - خصال صدوق،ج1،ص289 

35 - وسائل،ج17،ص119 

36 - وسائل،ج17،ص121

37 - وسائل،ج17،ص120

38 - وسائل،ج17،ص123 

39 - بحار،ج66،ص155 

40 - وسائل،ج17،ص125

41 - سفینه،ج1،ص123 

42 - وسائل،ج17،ص 132

43 - بحار،ج66،ص176

44 - بحار،ج66،ص149

45 -همان

46 - وسائل،ج17،ص 107

47 - بحار،ج66،ص141 

48 - همان

<<<< پــــایـــان >>>>>

امام حسن (ع) : شخصی به امام حسن  - علیه السلام  -  عرض کرد : ای پسر پیامبر خدا چرا ما از مرگ اکراه داریم و آن را دوست نداریم ؟ حضرت فرمود : چون شما آخرت خود را خراب ودنیایتان را آباد کردهاید ، بنابراین انتقال از عمران و آبادانی به خرابی و ویرانی را دوست ندارید . 

قال رجل للحسن علیه السلام : یا بن رسول الله ما بالنا نکره الموت ولا نحبه ؟ فقالالحسن علیه السلام : لانکم أخربتم آخرتکم وعمرتم دنیاکم ، وأنتم تکرهون النقلة منالعمران الی الخراب . 

بحار الانوار ، ج 44 ، ص 110

ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﺰﻩ ﺍﯼ ﻫﺴﺘﯿﻦ؟

ﻓﺮﻭﺭﺩﯾﻦ : ﺗﺮﺵ

ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ : ﺷﻮﻭﻭﻭﺭ

ﺧﺮﺩﺍﺩ : ﺗﺮﺵ ﻭ ﮔﺎﻫﯽ ﺷﯿﺮﯾﯿﻦ

ﺗﯿﺮ : ﻣﺰﻩ ﯼ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﯽ

ﻣﺮﺩﺍﺩ : ﺷﯿﺮﯾﯿﯿﯿﻦ

ﺷﻬﺮﯾﻮﺭ : ﺧﻮﺷﻤﺰﻩ

ﻣﻬﺮ : ﻭﺍﻧﯿﻠﯽ

ﺁﺑﺎﻥ : ﺗﻠﺦ

ﺁﺫﺭ : ﺗﺮﺵ ﻭ ﺷﻮﺭ

ﺩﯼ : ﺑﺎﻧﻨﻨﻤﮏ ﺗﺮﯾﻦ

ﺑﻬﻤﻦ : ﮐﺎﮐﺎﯾﻮﻭﻭﻭﯼﯼ

ﺍﺳﻔﻨﺪ : ﻃﻌﻤﯽ ﺧﻨﮏ ﻭ ﺧﻮﺷﺒو