شکر نعمت

شُکر نعمت نعمتت افزون کند

کفر نعمت از کفت بیرون کند 

معنای لغوی شکر و کفران :

راغب اصفهانی در کتاب خود شکر و کفران را چنین بیان می کند: «شکر به معنای به یاد آوردن و تصور نعمت و اظهار آن است و کفر به معنای فراموشی نعمت و پوشیده داشتن آن است.

دکتر معین  :

شکر را به معنای «ثنای جمیل و سپاس کسی گفتن بر نیکی و احسان وی»4 و کفران را به معنای «ناشکری، بی دین بودن و نمک نشناسی آورده است.

حقیقت شکر

شکر مخصوص مخلوقات و بندگان خداوند است و از جمله وظایفی است که هر مسلمان باید انجام دهد. 

حقیقت شکر ؛

 «تنها تشکر زبانی یا گفتن "الحمد لله" و مانند آن نیست؛ بلکه  :

شکر، دارای سه مرحله است: قلب

زبان

عمل

حقیقت کفران

«همان گونه که شکر نعمت به معنی صرف نعمت در آن هدفی است که برای آن آفریده شده، و سپاسگویی با زبان، در درجه بعد است،

 اگر هزار بار با زبان :

 "الحمد لله" گفته شود؛ ولی عملاً از نعمت استفاده نشود، کفران نعمت است.

*خداوند در آیه 13 سوره سبأ فرموده:

«... اعملوا ءال داوود شکراً و قلیلٌ من عبادی الشکور؛... ای آل داوود شکر (این همه نعمت را) به جا آورید؛ ولی عده کمی از بندگان من شکر گذارند.»

- امام صادق (ع) فرموده اند: «اگر سپاسگذاری کنی، نعمت ها پایدار است و اگر کفران ورزی، دیری نمی پاید.»12

پیامبر در این باره فرموده اند: «سریع ترین گناهان در عقوبت، کفران نعمت است.»13

شکر و کفران نعمت در ادبیات فارسی

*سعدی :

 از دست و زبان که برآید                    کز عهده شکرش به در آید

((اشاره سعدی به آیه 7 سوره ابراهیم ))

سنایی :

موضع کفر نیست جز در گنج              مرجع شکر نیست جز سر گنج

و در بیتی دیگر :

چون شدی بر قضای او صابر              خواند آن گاه مر تو را شاکر

شکر گویی از پی زیارت را              عالم الغیب و الشهادت را 

صائب تبریزی :

می دهد در یک دم از کفران نعمت سر بباد  

هر حبابی کز تهی مغزی بر آرد سر ز آب

مولانا :

شکر نعمت، قدرتت افزون کند            جبر، نعمت از کفت بیرون کند

*مولانا /   ناشکری :

زان که بی شکری بود شرم و شنار

می برد بی شکر را در قعر نار 

((اشاره به آیه 12 سوره لقمان ))

سعدی :

از دست و زبان که بر آید              کز عهده شکرش به در آید

*مولانا : 

شکر کن مر شاکران را بنده باش

پیش ایشان مرده شو پاینده باش

ناصر خسرو :

آن خداوند که صد شکر کند قیصر

گر به باب الذهب آردش به دربانی

((اشاره به آیه 17 سوره عنکبوت))

انوری :

در نعمت خدای بگشاید        شکر کن تا خدا بیفزاید

خاقانی :

هزار شکر کنم فیض و فضل یزدان را

که داد دانش و دین گر نداد دینارم

حسن ختام :

شکر و سپاس به عنوان فضیلتی اخلاقی مورد تأیید و تأکید عقل است.

منبع: چاپ شده در شماره ۳۴ نشریه جوهره وحی